İnsan qaçışının təkamülündə tək bir genin rolu

İnsanlar və şimpanzelər arasında məlum olan ən qədim genetik fərqlərdən biri qədim hominidlərə və indi müasir insanların uzun məsafələrdə uğur qazanmasına kömək edə bilər. Mutasiyanın necə işlədiyini başa düşmək üçün alimlər mutasiyanı daşımaq üçün genetik olaraq dəyişdirilmiş siçanların əzələlərini araşdırdılar. Mutasiyaya məruz qalan gəmiricilərdə oksigen səviyyəsi işləyən əzələlərə yüksəlir, dözümlülüyü artırır və ümumi əzələ yorğunluğunu azaldır. Tədqiqatçılar mutasiyanın insanlarda da eyni şəkildə işləyə biləcəyini irəli sürürlər. 

Bir çox fizioloji uyğunlaşmalar insanların uzun məsafələrə qaçışda daha güclü olmasına kömək etdi: uzun ayaqların təkamülü, tərləmə qabiliyyəti və xəzlərin itirilməsi dözümlülüyün artmasına kömək etdi. Tibb tədqiqatçısı və tədqiqatın aparıcı müəllifi Ajit Warki deyir ki, tədqiqatçılar "insanlardakı bu qeyri-adi dəyişikliklərin ilk molekulyar əsasını tapdıqlarına" inanırlar.

CMP-Neu5 Ac Hydroxylase (qısaca CMAH) geni, təxminən iki və ya üç milyon il əvvəl hominidlər geniş savannada qidalanmaq və ovlamaq üçün meşəni tərk etməyə başlayanda əcdadlarımızda mutasiyaya uğradı. Bu, müasir insanlar və şimpanzelər haqqında bildiyimiz ən erkən genetik fərqlərdən biridir. Son 20 il ərzində Varki və onun tədqiqat qrupu qaçışla əlaqəli bir çox gen müəyyən edib. Lakin CMAH törəmə funksiyanı və yeni qabiliyyəti göstərən ilk gendir.

Bununla belə, bütün tədqiqatçılar genin insanın təkamülündə roluna əmin deyillər. UC Riverside-də təkamül fiziologiyası üzrə ixtisaslaşmış bioloq Ted Qarland xəbərdarlıq edir ki, əlaqə bu mərhələdə hələ də “sırf spekulyativdir”.

"Mən insan tərəfinə çox şübhə ilə yanaşıram, lakin bunun əzələlər üçün bir şey etdiyinə şübhəm yoxdur" dedi Garland.

Bioloq hesab edir ki, sadəcə olaraq bu mutasiyanın yarandığı zaman ardıcıllığına baxmaq bu xüsusi genin qaçışın təkamülündə mühüm rol oynadığını söyləmək üçün kifayət deyil. 

CMAH mutasiyası insan bədənini təşkil edən hüceyrələrin səthlərini dəyişdirərək işləyir.

Varki deyir: "Bədəndəki hər hüceyrə tamamilə böyük bir şəkər meşəsi ilə örtülmüşdür".

CMAH sial turşusunu kodlayaraq bu səthə təsir göstərir. Bu mutasiyaya görə insanların hüceyrələrinin şəkər meşəsində yalnız bir növ sial turşusu var. Bir çox digər məməlilərdə, o cümlədən şimpanzedə iki növ turşu var. Bu araşdırma, hüceyrələrin səthindəki turşuların bu dəyişməsinin oksigenin bədəndəki əzələ hüceyrələrinə çatdırılmasına təsir etdiyini göstərir.

Garland hesab edir ki, biz bu xüsusi mutasiyanın insanların məsafədən qaçışçılara çevrilməsi üçün vacib olduğunu güman edə bilmərik. Onun fikrincə, bu mutasiya baş verməsə belə, hansısa başqa mutasiya baş verib. CMAH və insan təkamülü arasında əlaqəni sübut etmək üçün tədqiqatçılar digər heyvanların dözümlülüyünə baxmalıdırlar. Bədənimizin məşqlə necə əlaqəli olduğunu anlamaq təkcə keçmişimizlə bağlı suallara cavab verməyə deyil, həm də gələcəkdə sağlamlığımızı yaxşılaşdırmaq üçün yeni yollar tapmağa kömək edə bilər. Şəkərli diabet və ürək xəstəlikləri kimi bir çox xəstəliyin qarşısını idmanla almaq olar.

Ürəyinizin və qan damarlarınızın işləməsini təmin etmək üçün Amerika Ürək Dərnəyi gündəlik 30 dəqiqə orta səviyyədə fəaliyyət göstərməyi tövsiyə edir. Ancaq özünüzü ilhamlandırırsınızsa və fiziki məhdudiyyətlərinizi yoxlamaq istəyirsinizsə, bilin ki, biologiya sizin tərəfinizdədir. 

Cavab yaz